26 Nov 2025, 09:55
އުސްތާޛުއް ޖީލުގެ ނަމުން ދިވެހިންގެ ތެރޭ މަޝްހޫރުވެވަޑައިގެންނެވި މުޙައްމަދު ޖަމީލު ދީދީ ވަނީ ޢިލްމީ ގޮތުން ވަރަށް އަގުހުރި ޚިދުމަތްތަކެއް މި ދީބަށް ކޮށްދެއްވައިފައެވެ. އޭގެތެރެއިން އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް މަސައްކަތްޕުޅަކީ އެ މަނިކުފާނު ލިޔުއްވި ދުރޫސުލް އަޚުލާޤު ފޮތެވެ.
ދުރޫސުލް އަޚުލާޤު ފޮތަކީ އޭރުގެ ތަޢުލީމީ މަންހަޖުގެތެރޭ ހިމަނުއްވައިގެން ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދަރިވަރުންނަށް އުނގަންނަވައިދެއްވި ފިލާވަޅުތަކެއް އެކުލެވުނު ފޮތެކެވެ. އެ ފޮތުން ކިޔަވައިގެން ތިއްބެވި މުވާޠިނުން އަދި ވެސް ދުނިޔޭގައި ތިބިކަމީ، އަޅުގަނޑު މި ލިޔާ އެއްޗަކަށް އޮތް އަލިގަދަ ހެއްކެކެވެ.
ދުރޫސުލް އަޚުލާޤު ފަދަ ފޮތަކުން ކިޔެވުން އިންސާނުންނަށް ބޭނުން ކެނޑިގެން ނުދެއެވެ. އެ ޒަމާނަކަސް މި ޒަމާނަކަސް އެ ފޮތުގައި އެ ހުރި ކަހަލަ އަޚުލާޤީ ޙިލްމީ ތަރުބިއްޔަތަކުން ދަރިން ތަރުބިއްޔަތުކުރަން ކޮންމެހެން ޖެހޭ ކަން، ކޮންމެ ބެލެނިވެރިޔަކު ޤަބޫލުކުރާނެއެވެ. ޒުވާންކަމުގައި މަޖަލުގެ ފޯރި ހިލުވައިގެން ދިރިއުޅޭ ދުވަސް ނިމި، ދަރިފަސްކޮޅެއް ބިނާކުރަން ބިންގާ އަޅާ ހިސާބުން ފެށިގެން، މި ދެންނެވި ހާޖަތުގެ ބޭނުން އޮތް މިންވަރު ޤަބޫލުކުރެވެން ފަށާނެއެވެ.
ދުރޫސުލް އަޚުލާޤު ފޮތް މިއަދު ވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ އަތްފޯރާފަށުގައި އޮތް ކަމީ ﷲއަށް ޙަމްދުކުރުން ޙައްޤު ކަމެކެވެ. އަދި ވެސް އެ ފޮތުގެ ކޮޕީތައް، ފޮތް ފިހާރަތަކުން ލިބެން އެބަހުއްޓެވެ. ފޮތް ލިޔެފައި އޮތީ ތާނައަކުރުންނެވެ. ކުރީގެ، ވަރަށް ކުރީގެ ބައެއް ފޮތްފޮތް ހުރިހެން އުނދަގޫ ބަހުރުވަޔަކުން ވެސް ނުމެނޫންމެއެވެ. މިއަދުގެ މައިންބަފައިންނަށް ވެސް ފަހުމުވާނެ ޢިބާރާތްތަކުންނެވެ. ފޮތުގައި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ޢަރަބި ލަފުޒު ހުއްޓަސް، އެއީ މާ ބީރައްޓެހި ލަފުޒުތަކެއް ނޫނެވެ. ފިލާވަޅުތައް ކިޔައިލުމުން އެ ލަފުޒުތައް ވެސް ޖުމްލައިގެ ތެރެއިން ފަހުމުވާކަށް މާ އުނދަގުލެއް ނުވާނެއެވެ.
ދުރޫސުލް އަޚުލާޤު ފޮތުގައި އޮތީ ސާޅީސް ފިލާވަޅެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ތަޤުވާވެރިކަމުގެ އަޚުލާޤާއި ދަރިވަރުންގެ ކިބައިގައިހުރުން ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ އަޚުލާޤާއި މައިންބަފައިންގެ މައްޗަށް ބަހައްޓަންވީ އަޚުލާޤުތައް ހިމަނުއްވައިފައި ވެއެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ އިންފިރާދީ ގޮތުން މުޖްތަމަޢެއްގެ ކުރިމަތީ ހިފަހައްޓަންޖެހޭ އަޚުލާޤުގެ ތެރޭގައި ތެދުވެރިކަމާއި އަމާނަތްތެރިކަމާއި ވަޢުދުފުއްދުމާއި ރުޅިމަޑުކުރުމާއި ޢަދުލުވެރިކަމާއި ދޫރައްކާތެރިކުރުން ފަދަ މުހިންމު އަޚުލާޤުތައް ހިމަނުއްވައިފައި އެބަހުށްޓެވެ. ޒިޔާރަތްކުރުމުގެ ޢަދަބުތަކާއި ޖިސްމުގެ ޠާހިރުކަމާއި އެހެން މީހުންނަށް އެހީތެރިވުމުގެ އަޚުލާޤު ވެސް ހިމަނުއްވައިފައި އެބަހުށްޓެވެ.
ދުރޫސުލް އަޚުލާޤު ފޮތުގެ ކޮޕީއެއް ކޮންމެ ގެއެއްގައި ވެސް އޮތުން އެއީ ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ފައިދާ ވާނެކަމެއް ކަމުގައި އަޅުގަނޑު ދެކެމެވެ. އެ ފޮތުގެ ފައިދާ އެންމެ ބޮޑަށް ހޯދޭނީ އޭގައި ހުރި ފިލާވަޅުތަކުން އެންމެން ވެސް އެއްޗެއް ލިބިގަނެގެންނެވެ. އެއީ މާ އުނދަގޫ ކަމެއް ނޫނެވެ. ކުރަންވީ ކަމަކީ ކޮންމެ ދުވަހަކު އޭގެން އެންމެ ފިލާވަޅެއް ކިޔައިލަންވީއެވެ. އެ ދުވަހު ތަކުރާރުކޮށް އެ ފިލާވަޅު ކިޔައިލާށެވެ! ވާހަކަ ފޮތެއް ކިޔާ ބީދައިން އެއްކޮށް ކިޔައި ނިންމަން ވީއެއް ނޫނެވެ.
ދުރޫސުލް އަޚުލާޤުގައި ހުރި ހުރިހާ ފިލާވަޅެއް ކިޔައި ނިމުނީމާ، ދެން ކުރަންވީ ކަމަކީ އޭގެން އެއް ފިލާވަޅު ކޮންމެ ދުވަހަކު ދަރިންނަށް ކިޔައިދޭން ވީއެވެ. ފުރަތަމަ ދުވަހު ކިޔައިލާނީއެވެ. ދެވަނަ ދުވަހު ހަމަ އެ ފިލާވަޅު ކިޔާނީ، ތިމާއަށް ވިސްނޭ ގޮތް އެ ކުދިންނަށް ކިޔައިދެމުންނެވެ. މި ގޮތަށް ކިޔައިދޭ އިރު ތިމާމެން ކުޑައިރު ހިނގައިފައި ހުންނަ ކަންތަކާއި މިހާރު އެ ކުދިންނަށް ދިމާވާ ކަންތަކުން މިސާލު ކިޔައިދޭށެވެ! އަދި އެ ފިލާވަޅުގެ ފައިދާއާ ބެހޭގޮތުން ވެސް ވާހަކަ ދައްކާށެވެ. އޭގެ ފަހުން އެފަދަ ރީތި ސިފަތައް އަޅުގަނޑުމެންގެ ކިބައިގައި އަށަގެންނެވިއްޖެއްޔާ އޭގެ ފައިދާ މި ދުނިޔޭގައްޔާއި އާޚިރަތުގައި ވެސް ކުރާނެ ކަމަށް ބުނެދޭށެވެ. ދެން އެ ދުވަހަށް އެ ފޮތް ކިޔުން ހުއްޓައިލާށެވެ. އަނެއްކާ އަނެއް ދުވަހު އެ ފޮތުން ފިލާވަޅެއް ކިޔައިދޭށެވެ.
ކޮންމެ ދުވަހަކު ފިލާވަޅެއް ކަޔައިދިނުމަށް ވަގުތު ހޯދަން އުނދަގޫވަންޏާ ހަފުތާއަކު ދުވަހެއް ނުވަތަ ދެ ދުވަސް ޚިޔާރުކޮށްގެން ޤަވާޢިދެއްގެ ތެރެއިން މި ކަން ކުރެއްވިއްޖެއްޔާ، މާތް ﷲ އިރާދަކުރައްވައިގެން މާގިނަ ދުވަސްތަކެއްނުވެ ވަރަށް ރަނގަޅު ހެޔޮ ބަދަލެއް ގޭތެރެއަށް އަންނާނެ ކަމަށް އުންމީދުކުރެވެއެވެ. ތިމާއަށާއި ތިމާގެ އަނބިދަރީންނަށް މި އެދެވޭ ބަދަލު އަންނަތަން ފެނުމުން ބުނަންނޭނގޭވަރުގެ އުފާވެރި އިޙުސާސެއް ތިބާއަށް ކުރެވޭނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަން އަޅުގަނޑުދެމެވެ.
ރިވެތި އަޚުލާޤުން ޒީނަތްތެރިވާން ނޭދޭނީ ފަހެ، ކާކުހެއްޔެވެ؟ އެ ކަމަށް އެދޭ ކޮންމެ މީހެއްގެ މައްޗަށް އޮތީ ހުއްޓައިނުލާ މަސައްކަތްކުރުމެވެ. އެ މަސައްކަތުގައި ތައުފީޤުދެއްވުން އެދި ދުޢާކުރުމެވެ. އެފަދަ ބަޔަކު ކަމުގައި އަޅަމެންލައްވާނދޭވެ. އިޞްލާޙީ މަސައްކަތްކުރުމުގެ ހެޔޮ ތައުފީޤު ދެއްވާނދޭވެ. އެ މަސައްކަތުގައި ކާމިޔާބު ދެއްވައި އަޅަމެންނާއި އަޅަމެންގެ ދަރީން ރިވެތި އަޚުލާޤުން ޒީނަތްތެރިކޮށްދެއްވާނދޭވެ! آمين.